Tweede leven voor kapotte apparaten

Een stofzuiger die ter ziele gaat, een printer die dienst weigert. Rijp voor de milieustraat? Je vervangt ze tenslotte zo door een nieuw exemplaar uit China. Zonde van je geld en vaak onnodig bovendien. Bezoek gewoon een van de zeven Repair Cafés die Eindhoven rijk is. Daar repareren ze met veel plezier én de nodige kennis en kunde je kapotte apparaat, speelgoed, lamp of zelfs klok. En je bepaalt zelf wat je voor die reparatie kan en wil betalen. Als dat geen goede deal is? 

Gewapend met een kapotte projector stappen we binnen bij sociëteit Andromeda in Woensel Noord. Het is er gezellig druk met allerlei senioren die een potje biljart spelen of keuvelen met een kopje koffie. Op vrijdagmiddag is iedereen hier welkom, dan strijkt Repair Café Woensel er neer. Oprichter Fons Weijts begon zijn reparatiecafé in 2013 en viert het tienjarig jubileum samen met de andere vrijwilligers op 3 maart 2023. 

Doorgewinterde techneuten

Vol plezier begint Fons te vertellen: “Het initiatief bestond al in Nederland, maar nog niet in Eindhoven. Nou, toen ik met pensioen ging, dacht ik: dat is leuk! Ik ben werktuigkundige, altijd al handig en repareer alles zelf. Dan is het mooi als ik anderen daarmee kan helpen! En dus ging ik in 2013 op zoek gegaan naar een plek. Ik begon er met mijn eigen gereedschap, maar uiteindelijk heb ik van de vrijwillige bijdrages ook spullen aan kunnen schaffen. Inmiddels zijn we met twaalf reparateurs. Allemaal doorgewinterde techneuten – van elektromonteur tot mechanicus. En iedereen is er elke week weer. Daar ben ik wel trots op.”

Duurzaamheid voorop

Mensen samenbrengen in de wijk is een van de redenen dat Repair Café’s bestaan. Maar Fons heeft ook een andere motivatie, zo vertelt hij. “Ik ben een echte duurzaamheidsfreak. Dat zit ‘m in allerlei dingen, van de verwarming terugdraaien tot de zonnepanelen die al twaalf jaar op m’n dak liggen. Als ik dan kijk naar al die kapotte apparaten, wat mensen allemaal weggooien aan materiaal! Die spullen zijn in wezen onttrokken aan de aarde. Als we daar zo achteloos mee omspringen en ze steeds maar blijven vervangen, is dat een ramp voor het milieu.” 

Klussen en kletsen

Ondertussen wordt onze kapotte projector door reparateur John grondig onder de loep genomen. Letterlijk, want de onderdeeltjes van de printplaat zijn piepklein. Even de spanning meten op verschillende punten. En doet de led het nog? Aan het einde van de reparatietafel wordt ondertussen een klok gerepareerd, terwijl een dame op leeftijd aanschuift met een kapotte stofzuiger. Ondertussen kletst iedereen er lustig op los. Over de spullen, maar ook persoonlijke verhalen komen aan bod. 

De ‘klanten’ van het café zijn – net als de vrijwilligers – vaak wat ouder. Jongeren en mensen met een migratie-achtergrond hebben hun weg ernaartoe nog niet gevonden. Zonde, vindt Fons. “We zien vooral ouderen hier. Dat zit ‘m misschien ook in het sociale gedeelte, sommige mensen komen namelijk voor een kletspraatje langs. Ik vind het jammer dat er zo weinig jonge mensen langskomen met hun spullen. Misschien dat ze niet weten dat veel kapotte spullen nog gemaakt kunnen worden. Technische kennis loopt terug en de techniek in apparaten is tegelijkertijd ook steeds ingewikkelder. Iets nieuws bestellen is dan zo gepiept. Terwijl wij echt een hoop kunnen! En dat scheelt enorm veel voor het milieu, maar ook zeker voor de portemonnee. De Repair Cafés zijn volgens mij nog niet heel erg bekend. Jonge mensen lopen bovendien minder vaak een wijkcentrum binnen, om eens te kijken wat er gebeurt of om er een praatje te maken. Die trekken de stad in en slaan de buurt vaak over.”

Verhalen achter de apparaten

Het geeft Fons veel voldoening mensen te helpen. Zeker als er betekenis achter een apparaat schuilgaat. “Sommige spullen hebben emotionele waarde voor mensen. Ik herinner me nog goed een weduwe die langskwam met een kapotte radio. Daar luisterde haar overleden man altijd naar. Als je zoiets dan gerepareerd krijgt, voelt dat als heel dankbaar werk. Dat is fijn. En soms verras je de klant én jezelf. Ik weet nog goed dat er een jonge knul met z’n moeder langskwam. Het plugje van z’n koptelefoon was afgebroken in zijn spelcomputer en er met geen mogelijkheid uit te krijgen. Tenminste, zo leek het. Na wat nadenken en overleggen bedacht ik dat ik een puntje soldeer op een draadje kon doen en een puntje soldeer op het afgebroken plugje. Die twee smolt ik vervolgens tegen elkaar en zo trok ik het stukje plug eruit. Nou, je had die jongen moeten zien! Die zat in eerste instantie doodverveeld en tegen z’n zin te wachten. En toen pats! Het plugje eruit en probleem opgelost! Zijn humeur sloeg onmiddellijk om, zo blij was hij.” 

3.200 apparaten van de afvalberg gered

Tijdens ons gesprek wordt Fons zo nu en dan om raad gevraagd door een collega. Niet verwonderlijk, hij heeft immers volop ervaring na tien jaar repareren. Maar welk apparaat sneuvelt nu het vaakst? Daarover hoeft hij niet lang te denken: “Met stip op één staat de stofzuiger, op de voet gevolgd door het koffiezetapparaat! Van de twaalf defecte apparaten gaan er ongeveer acht weer werkend de deur uit. En dat veertig weken per jaar, al tien jaar lang. Dat zijn 3.200 apparaten alleen al in Repair Café Woensel. Kun je nagaan wat dat betekent voor heel Nederland. Ook internationaal begint het Repair Café terrein te winnen. Zo kijken we vanuit Repair Café Nederland hoe in Europa wettelijk vastgelegd kan worden dat apparatuur beter te repareren is. Fabrikanten hebben nu vaak geen repareerservice. Zonde! En als die er wel is, kost een reparatie veel tijd en geld. Terwijl je soms voor een habbekrats op internet een onderdeel kan bestellen en het apparaat weer zo hebt gerepareerd!”

Bezoek een Repair Café in de buurt

Terug naar onze projector. Even lijkt het hoopvol en de oplossing nabij. Maar helaas, de beamer blijkt niet te repareren. Een minuscuul onderdeel op de printplaat wordt te warm en dit vervangen is ingewikkeld. Het was het proberen zeker waard. En gezellig was het sowieso. Heb jij nou ook een defect apparaat? Zoek dan een Repair Café bij jou in de buurt. Ze zitten verspreid door heel Eindhoven. Of ga langs bij Repair Café Woensel en eet op 3 maart om 13 uur een taartje mee, tijdens het tienjarig jubileum!